Borstontsteking: wat te doen?

Beginnende borstontsteking

Een borstontsteking wordt ook wel mastitis genoemd. Het weefsel van de borst, of een gedeelte daarvan, is ontstoken. Meestal ben je hier flink ziek van. Volgens de nieuwste inzichten is de oorzaak van een borstontsteking bijna altijd een verstoring in het evenwicht van het borstweefsel en een teveel aan melk. Als het weefsel ontstoken raakt, zwelt het op. Dit drukt de melkkanalen dicht waardoor de melk in de borst niet meer goed kan doorstromen.

Lees ook: Alles over voeding tijdens borstvoeding

Als de hevige zwelling niet wordt behandeld, kan deze leiden tot een (hevige) ontsteking van het borstweefsel. Uiteindelijk kan een abces ontstaan. Het weefsel raakt geïrriteerd, zwelt op en wordt rood en warm. Er zit dus geen verstopping in een melkkanaaltje dat eruit gemasseerd moet worden, zoals vroeger werd gedacht. Ook hoeft de borst niet zo veel mogelijk worden geleegd. Een borstontsteking gaat bijna altijd gepaard met verhoging of koorts. Je kunt er dus goed ziek van zijn.

Tip: Zorg dat je ook een thermometer voor jezelf in huis hebt, zodat je je eigen temperatuur kunt meten wanneer je vermoedt dat je koorts hebt.

Symptomen van een borstontsteking?

• Je hebt één of meer pijnlijke, rode, warme plekken op je borst die niet verminderen na het voeden

• Je hebt pijn tijdens het voeden

• Je hebt last van spierpijn

• Je hebt flinke koorts, dat wil zeggen boven 38,5°C

• Je voelt je ziek

Lees ook: Praktische tips voor de eerste nacht met je baby

Nieuwe richtlijn borstontsteking

Sinds juni 2022 bestaat een nieuwe richtlijn tegen borstontsteking. De anatomie van de borst blijkt anders te zijn dan we dachten. Eerst bestond het beeld dat de melkkanalen in de borst gerangschikt waren als een soort takken aan een druivenrank, die allemaal naar de tepel toelopen. In werkelijkheid lopen deze vertakkingen veel meer door elkaar. Je kunt de melkkanalen dus eerder zien als een soort ‘struikgewas.’ Op basis van deze nieuwe inzichten is de richtlijn aangepast.

Je kunt je afvragen hoe het mogelijk is dat de inzichten over hoe de vrouwenborst eruit ziet ineens zo zijn veranderd. Waarom was dat nog niet eerder bekend? Daarop is het antwoord niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk heeft dit ermee te maken dat de melkkanalen alleen tijdens de borstvoedingsperiode te zien zijn. Dat maakt ze lastig te onderzoeken. Bovendien is elk vrouwenlichaam – en dus ook elke borst – anders. Bij elke vrouw lopen de melkkanalen weer anders.

Wat te doen bij borstontsteking?

Laat je borst met rust
Deze nieuwe richtlijn adviseert om de pijnlijke borst zo veel mogelijk met rust te laten en niet te masseren. Probeer dus gewoon te voeden zoals je gewend bent. Vaker voeden of kolven hoeft in elk geval niet. Als je dat fijner vindt, kun je je kind eerst aan de andere borst laten drinken.

Koel met koude compressen
Het helpt ook om de borst te koelen met koude kompressen. Doe dit elk half uur gedurende tien minuten. Koel bij voorkeur minimaal drie keer per dag. Vaker mag ook als je dat fijn vindt. Gebruik je ijskompressen? Dan kun je hier het beste even iets omheen doen, zoals een washandje. Zo liggen ze niet direct op de huid en kunnen ze je huid niet beschadigen.

Neem rust
Als je borst toch ontstoken raakt, is het belangrijk om rust te nemen. Je bent ziek en wilt waarschijnlijk ook het liefst in bed blijven. Verder is het belangrijk om door te gaan met voeden. Als je veel pijn hebt, kun je een pijnstiller nemen. Daarnaast kun je een ontstekingsremmer nemen die ook helpt tegen de pijn. Zoals ibuprofen, als je niet zwanger bent. Deze zorgt ervoor dat de zwelling afneemt. Doe dit wel in overleg met je huisarts of verloskundige.

Lecithine tegen borstontsteking
Bij een verstopping met een zichtbare melkblaar kan het voedingssupplement lecithine helpen om dit gemakkelijker op te laten lossen. Dit is een vetachtige stof die in ons lichaam voorkomt. Lecithine is zonder recept verkrijgbaar bij de drogist. Neem hiervan elke dag twee eetlepels in. Er zijn aanwijzingen dat dit een positieve invloed heeft doordat het de melk ‘kleveriger’ maakt. Neem het liefst lecithine op basis van zonnebloemolie.

Behandeling met ultrageluid therapie
Sommige vrouwen met een borstontsteking hebben baat bij ultrageluid therapie. Bij deze pijnloze behandeling, die bestaat uit twee sessies, wordt het borstweefsel gemasseerd met ultrageluid. De kleine trillingen van dit onhoorbare geluid geven de borst een soort massage. Hierdoor verbetert de doorbloeding en nemen de pijn, zwelling en ontsteking van de borst af. Als je voldoende verzekerd bent, wordt de behandeling vergoed door je zorgverzekeraar.

Tips op een rij bij borstontsteking

• Laat de pijnlijke borst zo veel mogelijk met rust

• Masseer je borst níet, dit werd alleen vroeger aangeraden

• Koel je borst eventueel met koude kompressen

• Slik een ontstekingsremmer, dit gaat onder andere zwelling tegen

• Blijf je baby voeden zoals je gewend bent, voed of kolf dus niet vaker

• Neem voldoende rust

• Lecithine kan helpen om een borstontsteking sneller te laten overgaan

Tip: Hier vind je de mooiste voedingsbeha’s en -kleding

Nieuwe vs. oude richtlijn borstontsteking

De nieuwe richtlijn tegen borstontsteking staat op veel punten haaks op de oude. Zo werd vroeger bijvoorbeeld geadviseerd de baby vaker aan te leggen zodat de borst goed leeg werd gedronken. Dat zou de ontsteking verminderen. Volgens de nieuwste inzichten hoeft de borst niet zo veel mogelijk te worden geleegd.

Ook werd aangeraden de borst niet te koelen, maar juist te verwarmen. Daarnaast zou het goed zijn om de borst tijdens het voeden te masseren, door van de harde plek richting je tepel te strijken. Zo zou de verstopping in het melkkanaaltje eruit gemasseerd worden. Maar inmiddels is bekend dat bij een borstontsteking helemaal geen verstopping in een melkkanaaltje zit. Dat hoeft er dus ook niet uit gemasseerd te worden. Ook werd aangeraden de borst te knijpen of te duwen bijvoorbeeld onder de douche, om zo de zwelling te verminderen.

Al bovenstaande adviezen worden op dit moment dus niet meer aangeraden. Maar het kan zijn dat sommige zorgverleners nog steeds volgens deze oude richtlijnen werken.

Lees ook: Alles over borstvoeding

Wanneer naar de dokter bij borstontsteking?

Als de klachten na 24 uur niet flink verbeterd zijn, of als de koorts heel hoog wordt en je je erg ziek voelt, kan het zijn dat er sprake is van een bacteriële borstontsteking. Neem dan contact op met de huisarts. Misschien heb je antibiotica nodig. Vertel altijd aan de huisarts dat je borstvoeding geeft. Dan krijg je een antibioticum dat je veilig kunt gebruiken als je borstvoeding geeft.

Hoe lang duurt een borstontsteking?

Meestal gaat een borstontsteking vanzelf over, binnen een paar dagen. Je merkt dan dat de koorts zakt, je borsten worden minder pijnlijk en de harde, rode plek in je borsten wordt kleiner. Als de ontsteking heftiger is en je antibiotica nodig hebt, wordt de ontsteking binnen een paar dagen meestal al minder, totdat het helemaal over is.

Tip: Hier lees je alles over borstvoedingshoudingen. Je ontdekt vanzelf welke borstvoedingshouding het beste bij jou en je baby past.

Hoe kun je een borstontsteking voorkomen?

Voed je baby op verzoek
Een van de beste manieren om een borstontsteking te voorkomen is op de natuurlijke manier borstvoeding geven. Voed je baby op verzoek, zo vaak en zo lang als hij wil.

Zorg goed voor jezelf
Borstvoeding geven vraagt veel van je lichaam. Neem daarom voldoende rust, eet gezond, drink voldoende water en controleer je borsten dagelijks op harde plekken.

Kolf niet te veel
Afkolven, en vooral méér afkolven dan je kindje drinkt, lijkt een grote rol te spelen in het optreden van zwellingen en ontstekingen. Veel extra kolven zorgt ervoor dat je melkproductie toeneemt. Dit kan juist leiden tot een borstontsteking. Leg liever geen heel grote voorraad melk aan in de vriezer. Genoeg melk om een aantal voedingen te kunnen geven, is meestal voldoende.

Stoppen met borstvoeding geven tijdens borstontsteking?

Als je een borstontsteking hebt, is het niet nodig om te stoppen met borstvoeding geven. Dat hoeft ook niet als de ontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. De moedermelk hoef je niet weg te gooien. Je baby kan de melk gewoon drinken.

Borstontsteking tijdens afbouwen

Wil je stoppen met borstvoeding geven, neem dan de tijd om dit geleidelijk af te bouwen. Dit helpt een eventuele borstontsteking voorkomen. Je voedt of kolft alleen nog als je borsten erg vol zijn en je stuwing voelt. Doordat er steeds meer tijd komt tussen het legen van je borsten, neemt de melkproductie geleidelijk af.

Het kan voorkomen dat je na het afbouwen van de borstvoeding toch een borstontsteking krijgt. Wat nu? Opnieuw gaan voeden of kolven wil je natuurlijk liever niet als je net (bijna) bent gestopt. Dat stimuleert immers de melkproductie. Maar het is wel nodig om de harde plek of ontsteking te verhelpen. Probeer het ritme waar je was gebleven nog even aan te houden. Bouw dus niet verder af. Koel goed tussendoor en volg de andere bovenstaande tips op. Zodra de ontsteking weer is verholpen, kun je rustig aan verder proberen af te bouwen.

Tip: De draadloze Elvie kolf is mega populair, maar is-ie echt het geld waard? Lees hier de uitgebreide review.

Dit artikel is tot stand gekomen en goedgekeurd door artsen en andere (medische) deskundigen van het Ouders van Nu expertteam.

Bronnen: La Leche League, OLVG

SpeelgoedBij bolBekijk

VerschonenBij bolBekijk

Voeding accessoiresBij bolBekijk

BabyverzorgingBij bolBekijk

BabykledingBij WehkampBekijk

FopspenenBij WehkampBekijk

RompertjesBij HEMABekijk

KnuffelbeestenBij PrénatalBekijk

DraagzakkenBij PrénatalBekijk